2. Bölüm: Türkiye’de C.Burnetıı’nin Epidemiyolojisi

Ülkemizde hayvanlarda (ruminantlarda) C.burnetii enfeksiyonunun enzootik olduğu kabul edilmesine rağmen, Q hummasının insan ve hayvanlardaki epidemiyolojisi çok az anlaşılmıştır. Hayvanlardaki C.burnetii enfeksiyonu halk arasında “eski hastalık” olarak bilinmektedir (99). Ülkemizde C.burnetii’nin varlığı, Payzın tarafından 1947 yılındaki Q humması salgını ile gösterilmiştir (99,100). Aslında, 1946 yılında Yunanistan’a ihraç edilen 127 kıl keçisinin 12’sinde C.burnetii antikorların Caminepetros tarafından saptanması ülkemizde Q hummasının varlığına yönelik ilk bulgudur (101). Türkiye’deki ilk Q humması salgını ise 1947 yılında Aksaray İli Ozancık Köyünde tanımlanmıştır. Mayısağustos ayları arasında toplam 21 olgu saptanmış ve bölgedeki hayvanlarda serolojik olarak (KBT) Q hummasının varlığı gösterilmiştir. Hastalığın bulaşma yolu kesin olarak belirlenememiş ancak enfekte kene dışkıları ile kontamine yünlerin inhalasyonu ile geliştiği öne sürülmüştür (100). Ülkemizde Q hummasına bağlı bilinen tek ölüm vakası bu salgında yaşlı bir kadında sıtma hastalığına bağlı vasküler yetmezlik nedeniyle görülmüştür (100,102). Q hummasının tanımlanmasıyla birlikte 1948-55 yılları arasında insan ve hayvanlarda C.burnetii’nin yaygınlığı saptamak amacıyla çok sayıda çalışma yapılmıştır. 1948 yılında Ankara menşeili 36 süt örneğinde yürütülen bir çalışmada iki örnekten bakteri izole edilmiştir. İnsanlarda Q hummasının varlığı, altısı Ankara’dan ve biri İzmir’den gönderilmiş hasta serumlarından izolasyon ve farklı nedenlerle Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsüne gönderilmiş hasta serumlarında C.burnetii antikorlarının gösterilmesiyle desteklenmiştir (102,103). Q humması şüpheli ilk klinik vaka 1947 yılı şubat ayında atipik pnömoni tanısı konulan Ankara Numune Hastanesi bakteriyoloğu Dr. Ali Korur’dur. Mikrobiyolojik incelemelerde etken saptanamayan ve penisilin ile sulfonamid tedavisine yanıt vermeyen olguya serolojik testlerle Q humması tanısı konulmuştur (102). 1948- 1953 yılları arasında yurt çapında 20 ilde Q hummalı olguların saptanması o tarihlerde bile hastalığın ülkemizde yaygınlığını gösteren önemli bir bulgudur (Şekil 7).